Doli libri me i ri me titull: Shtepia e qenies me autor Petrit Nika

Pertrit Nika vjen prane lexuesve pukjan dhe jo vetem me librin e tij te ri me poezi te titulluar "Shtepia e qenies".

Pasfjalë për lexuesin nga autori:


“Shtëpia e qenies” vjen si një vazhdim, deri diku i avancuar, me mistikën e frymës ekzistenciale të “Qenia brenda enës”, botuar këtu e tre mote të shkuar. Shenjat e kësaj mistike shfaqen edhe tek “Fuga temporum”, madje edhe më shpejt akoma, tek libri për fat infantilist, “Mëngjes në Alpe”, botuar në vitin 1997, me poezi të moshës 15-17 vjeçare. E them me fat, ngase më vjen mirë ende sot që është ai libër, ngase është shkruar me ndjenjë me këmbët tek toka e parajsës së moshës, për tokën djerrë të parajsës së humbur. Nga të gjithë librat e mëvonshëm, vetëm ai ka qenë më pranë parajsës, dhe unë për këtë e dua dhe besoj se për këtë nuk do të pendohem asnjëherë.
Një nga pyetjet që m’u ka bërë shpesh nga lexuesit përgjatë përgatitjes së këtij libri ka qenë lidhur më paqartësinë e gjuhës dhe sidomos për huazimet. Ndonëse është e tepërt, unë do shtoj se nga ana ime sigurisht jam plotësisht i vetëdijshëm për çdo fjalë që kam shkruar dhe për çdo varg. Kjo është materia e këtij libri dhe arsyet janë kontekstet e ndryshme, madje jo disa por shumë. Jam i vetëdijshëm për gjuhën e zgjedhur dhe e pranoj se lexuesit gjatë leximit mund t’i duhet të hapë shpesh fjalorin. Dhe shtoj se e kam zgjedhur enkas variantin pa shënime sqaruese me qëllimin e vetëm për ta nxitur vetë lexuesin ta gjejë fjalorin.
Çdo autor ka nevojë për lexues dhe i duhet lexuesi, por megjithatë unë mendoj se autori nuk ka përse të modelojë dhe për lexuesin dembel. Në fund të fundit cili është shpërblimi ynë nëse bëjmë një pakt të tillë, duke u kufizuar vetëm në fjalorin e thjeshtë që konsumojmë ne, apo lexuesi ynë gjatë një dite? Përse personaliteti i një poeti u dashka të kushtëzohet nga niveli i lexuesit të tij? Në ligjëratën e Nobelit, Josif Brodskij thoshte se lexuesi dhe krijuesi duhet të vihen në kondita të barabarta që leximi të funksionojë. Nëse lexuesi nuk i ka, nuk e paguan asnjeri poetin që ai t’ia sigurojë. Këtu kemi disnivele midis tyre. Në rastin kur janë të barabartë, ata i krahasojnë midis tyre edhe skutat më të fshehta të personalitetit. Nëse nuk janë, ose nuk përafrohen sadopak, atëherë komunikimi nuk funksionon.
Pastaj është fakt i njohur se në të gjitha gjuhët e botës, madje edhe në ato gjuhë me shkallë të lartë përpunimi dhe me aftësi e mundësi shumë të mëdha krijuese, gjejmë grupin paradigmatik të huazimeve. Huazimi si proces tregon se popujt e gjuhëve përkatëse kanë qenë, ose janë kufitarë, ose, ose kanë pasur apo kanë marrëdhënie historike, ekonomike e kulturore ndërmjet tyre. Si fenomen gjuhësor, huazimi leksikor ndodh në rrethana historike e gjuhësore të caktuara, madje edhe kur në një gjuhë ka emërtim për të njëjtën realie, apo për të njëjtin koncept.
Në fakt mund të mendohet se shqipes i mjafton vetvetja, por nuk është krejt ashtu. Duhet pranuar se asnjë gjuhe nuk i mjafton vetvetja. Të gjitha gjuhët huazojnë nga njëra-tjetra, qoftë për nevoja imediate, qoftë për nevoja të pasurimit të fondit leksikor, qoftë për ngjyrime të caktuara emocionale, qoftë për erudicion - d.m.th., për të shpërfillur me dashje lexuesin që me një sy lexon tekstin e me tjetrin shikon telenovelën. Ky është një proçes nëpër të cilin kanë kaluar pothuaj të gjitha gjuhët e planetit. Aq më tepër në gjuhën shqipe, fati i së cilës, duke qenë gjuhë e vogël, është paracaktuar më shumë për të marrë nga gjuhët e tjera se sa për të dhënë.
Aq shumë fjalë të huaja janë shqipëruar prej shekujsh dhe pranohen si pjesë e leksikut të shqipes, saqë po t’ia heqësh shqipes sot ato, hapen telashe të mëdha. Gjithësesi, krijuesi nuk mund t’ia lejojë vetes të kalojë pa u konsultuar me Fjalorin e gjuhës amë, dhe prej andej të gjejë e të përzgjedhë fjalë të rralla nga dialektet, huazimet, fjalëformimet e gatshme, gjithmonë duke qenë i vetëdijshëm për punën që bën dhe në funksion të kësaj pune.
Fatmirësisht unë e kam kaluar tashmë, të paktën prej më se një dekade, përvojën e të shkruarit poezi nën efektin e emocioneve. Për mua poezia është vetëdije e fortë logjike. Ndoshta si matematika, apo më sak, si muzika. Unë nuk e kërkoj lexuesin atje ku s’është. Madje as nuk e kërkoj fare. Kam shkruar edhe me stile të tjera dhe disa lexues me të cilët gjendem i përbashkuar në përditshmërinë time në të njëjtin kontekst social, filluan të më kërkojnë poezi dashurie me porosi. Ishte një përvojë pothuajse neveritëse. Unë nuk kërkoj më lexues. Rrjedhimisht nuk kam asnjë lloj kontrate as borgji ndaj lexuesit. Nëse e do poezinë, atëherë lexuesi le ta gjejë vetë atë. Nëse e do, atëherë e di se çështë ajo, di ta zgjedhë, di ta kërkojë. Për këtë lloj lexuesi ideal shkruaj dhe atë e tërheq në alkiminë e materies poetike duke i paraqitur gjuhën shqipe në shumë shtresa leksikore të së shkuarës dhe të së tashmes. Gjuha është pjesë e qenies sonë dhe qenie më vete, ose anima mundi. Edhe ajo ndryshon. Dhe qenia ndryshon.

______

Burimi: Pertrit Nika